Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit allatseqarfianni siunnerfilimmik inuppalaartumillu pisortassarsiorpugut

Suliniaqatigiiffimmi mikisumi nunatsinnut annertuumik pingaaruteqaqisumillu siunertalimmi siuttoorusuppit? Suleqatit aalajangiisartullu qanimut suleqatigalugit- nunatsinni inuit pisinnaatitaaffiinik suliaqarnissamik takorluugaqarpit, suliffimilu avatangiisini tatigeqatigiiffiusuni, aaqqissuussaanikkut naligiilluni ataatsimoorussanillu naleqartitalimmi sulilerusuppit?

Taamaappat taannaasinnaavutit allatseqarfitsinni pisortariligassarput, Siunnersuisoqatigiit allatseqarfimmilu sulisut peqatigalugit, nunatsinni inuit pisinnaatitaaffii pillugit sulinermik nukittorsaallunilu ilusileeqataasussaq.

Suliffik

Inerisaarusussusilimmik oqaloqatiginnikkusussusilimmillu, Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiit assigiinngisitaarnerannik ataqqinnittumik, Kalaallit Nunaanni Inuit Pisinnaatitaaffii pillugit Siunnersuisoqatigiit allatseqarfiata ingerlanneqarneranik ineriartortinnissaanillu aqutsisinnaasumik, allatseqarfimmi pisortassarsiorput. Siunnersoqatigiinnermik, ilisimasatigut annertusaanermik suleqatigiinnermillu –allatseqarfimmi namminermi, Siunnersuisoqatigiit suleqatigisagullu peqatigalugit pingaarutilinnik naammassisaqarnissamut- sakkussatut pingaarutilittut isiginninnissat pingaarteqaarput.

Allatseqarfimmi pisortatut, allatseqarfiup aqunneqarnera ulluinnarnilu sulisut tamakkiisumik sulisut marluk, ataaserlu piffissalikkami affarmik sulisoq peqatigalugit ingerlatsineq akisussaaffigissavatit, Siunnersuisoqatigiit, inuiaqatigiinni, politikkikkullu soqutigisat akornanni pingaarnertut atassutaallutillu attaveqaataassaatit.

Atorfik piffissaq suliffiusoq tamakkerlugu suliffiussaaq allatserqarfillu Nuummi inissisimalluni.

Anguniagassatut takorluukkagut naleqartitagullu – illit aqutsininni toqqammavissatit

Suliatsinnik pimoorussisutut pitsaasumillu suliaqartutut ataqqineqarusuppugut, Kalaallit Nunaannilu inuit pisinnaatitaaffiinik suliniaqatigiiffittut siuttoorusulluta. Aaqqissuussamik sulinitsigut, ulluinnarni toqqissinermik pilersitsinikkut, suliatigut nakussatseqatigiinnikkut, tamatigullu kalaallit inuiaqatigiit pisariaqartitaat atugaallu aallaavigalugit taamaaliorpugut.

Allatseqarfimmi pisortatut ileqqunik attassisuussaatit sullivimmi imak avatangiisilimmi:

· Naligiittumik, ammasuunermik, ilumoornermik siunnersoqatigiinnermillu suleqatigiinnissaq.

• Ataatsimoorneq peqataatitsinerlu pingaartitaraagut,
• Isumaqatigiinneq tunngavigalugu aalajangiisoqartarpoq,
• Suleqatigiinni suliassat ataatsimoorluni ikioqatigiinnikkullu suliarineqartarput.

Taamaattumik aqutsisuuginnarnak aammali suleqataassaatit suliniaqatigiiffimmilu piginnaanngorsaanermik, oqaloqatigiinnermik ilinniartitsinermillu pingaartitsiffiusumi nukittorsaaqataassallutit.

Suliassat pingaarnerit

• Allatseqarfiup ulluinnarni ingerlanneqarneranut sulisunillu aqutsinermut akisussaaneq

• Siunnersuisoqatigiinnik kiffartuussineq aalajangigaannullu malitseqartitsineq

• Siunnersuisoqatigiinni siulittaasoqarfimmik qanimut oqaloqateqarneq siunnersoqateqarnerlu

• Inuit pisinnaatitaaffii pillugit tusarniaanermut akissuteqarneq nalunaarusiornerlu

• Inuit Pisinnaatitaffiinut Institutimut suleqatigisanullu allanut ataqatigiissaarineq

• Attaveqatigiittarfinnik (nittartagaq, inuit attaveqaqatigiittarfii il.il.) ingerlatsineq ineriartortitsinerlu

• Ukiumoortumik pisartunik paasititsiniaanernillu inerisaaneq ingerlatsinerlu

• Isumaqatigiissutinik aqutsineq avataaniittunillu suleqateqarneq

• Naatsorsuuserisoq kukkunersiuisorlu peqatigalugit aningaasanik aqutsineq ataqatigiissaarinerlu

• Allatseqarfimmi allaffissornerup sulianillu ingerlatsinerup pitsaassusaannik qulakkeerineq

Pissarsiariniagarput tassaavoq...

• Aqutsisoq pilersaarusiorluarsinnaasoq, alapernaatsoq inuppalaartorlu, avatangiisinik toqqissinartunik pilersitsisoq suleqatigiinnillu ineriartortitsisoq

• Suliffeqarfiup pitsaasunik angusaqarnissaanut sulisut tamarmik pingaaruteqarnerannik upperinnittoq

• Ilinniagaqassutsimut aaqqissuussaanermullu, aammali suliffeqarfimmi mikisumi pisortatigoortuunngitsunut ulluinnarnilu pisartunut tappiffilik,

• Siusissukkut iliuuseqartartoq suliniuteqarumatoorlu, tamatumalu peqatigisaanik suleqatigiinni suleqataanermut allanillu peqateqarluni angusarnermut nukittuffilik

• Inuit pisinnaatitaaffiinik, pisortat ingerlatsinerannik imal. inuiaqatigiit ineriartornerannik- ajornanngippallu pisinnaatitaaffinnut tunngasunik allanik ilisimasaqartoq/misilittagaqartoq

• Kalaallisut danskisullu allassinnaallunilu oqalussinnaaneq tuluttullu piginnaaneqarneq iluaqutaassapput

• Oqaloqatiginnillaqqissoq paasiuminaatsunillu paasiuminartumik oqaatiginnissinnaasoq

• Kalaallit Nunaanni inuiaqatigiinni pissutsinik ilisimasaqartoq sunniuteqarusussuseqartorlu

• Sulianik aqutsinermik misilittagaqarluartoq

Neqeroorutigaagut

• Pisortatut inissisimaffik isumalik inuiaqatigiinnilu pingaaruteqartoq, siunnerfiliinissamut angusaqarnissamullu periarfissalik

· Suliffik ilinniagaqassutsikkut siunnersoqatigiinnermik, ammasumik oqaloqatigiinnermik suleqatigiittullu ataatsimoornermik qitiutitsisoq

· Avatangiisit annertuumik nammineersinnaaffiusut, ilinniagaqassutsikkut inuttullu ineriartornissamut periarfissiisut

· Najukkami, nuna tamakkerlugu nunanilu tamalaani, ilinniakkat akimorlugit attaveqarfinnillu tunngaveqarluni sulinissamut periarfissaqarneq

Piginnaasat misilittakkallu

• Naapertuuttumik qaffasissumik ilinniagaqarneq

• Aqutsisutut misilittagaqarneq iluaqutitut isigineqassaaq

• Suliniutinik aqutsinermik pilersaarusiornermillu misilittagaqarneq

• Pisortat allaffissornikkut ingerlatsiviini, suliniaqatigiiffinni pisortanut attuumassuteqanngitsuni sulinermik politikkikkulluunniit sullissinermik misilittagaqarneq iluaqutaassaaq

Akissarsiat atorfininnermilu atugassarititaasut 

Atorfik akissaateqarfimmi pisortatut (chef) “Den fælles Chefaftale” malullillugu LR 36-mi maanna inissisimavoq. 1. april 2025 LR 36-mi akissarsiat imak isumaqagitiissutigineqarnikuupput qaamammut Kr. 57.102 ukiumullu Kr. 685.224.

Atorfik qaammatit pingasut misiliutigineqaqqaassaaq.

Qinnuteqarfissaq kingulleq 

Qinnuteqaatit uppernarsaatillu naapertuuttut kingusinnerpaamik 25. juli 2025 uunga nassiunneqassapput: info@humanrights.gl. Qinnuteqartunik oqaloqateqarnissat tamatuma kingorna pinissaat naatsorsuutigineqarpoq.

Paasissutissat sukumiinerusut 

Siunnersuisoqatigiit uani annertunerusunik paasisassarsiorfigikkit: www.humanrights.gl Apeqqutissaqaruit Siunnersuisoqatigiit siulittaasuat Tukumminngiaq O. Lyberth mailikkut: tukumminngiaq@humanrights.gl imal. oqarasuaatikkut: +299 229500 attavigiuk.

Tusarfiginissat qilanaaraarput!